MENÜ
Oftalmik Optik Aletler göz doktorlarının yaygın olarak kullandıkları optik cihazlardır.
Oftalmoskop göz dibinin (retina) muayenesinde kullanılır. Göz dibindeki oluşumlar ve rahatsızlıkları incelemekle birlikte gözün kırma gücünü ve dolayısı ile kırma (refraksiyon) kusurlarını belirlemede de kullanılmaktadır. Göz dibini arada görüntü oluşturmadan direkt olarak gösteren, direkt oftalmoskop ve göz dibinin gerçek görüntüsünü veren endirekt oftalmoskop olmak üzere iki tür oftalmoskop vardır.
Direkt oftalmoskop: Direkt oftalmoskop arada başka bir görüntü oluşturmadan, hastanın göz dibinin direkt olarak görülmesini sağlayan optik alettir. Direkt oftalmoskop genellikle oftalmoskop nadiren de skop olarak da adlandırılır. Işık kaynağından (ampül) gelen ışık aynadan yansıtılarak hastanın gözünde retina üzerine düşürülür. Bu aydınlatılmış retina O noktasından bakan gözlemci tarafından incelenir. Hastanın gözünde herhangi bir kırma kusuru var ise bu kusuru giderecek diyoptrik değerde mercek sisteme yerleştirilir, böylece hastanın gözü sağlıklı göz gibi gözlenir. Direkt oftalmoskopun optik sistemi iki ayrı bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm mercek ve yansıtıcılar içerir. İkinci bölüm yüksek bir aydınlatma sağlayan aydınlatma sistemi içerir. Bir direkt oftalmoskopun büyütmesi 15x ile 25x aralığında değişir. Direkt oftalmoskopda görüş alanı hastanın pupillasının çapıyla sınırlıdır. Pupillanın çapı artıkça gözlenebilen retina alanı genişler. Direkt oftalmoskobun görüş alanı toplam retina yüzeyinin yaklaşık %1'ne karşılık gelir. Gözlemcinin iki göz ile bakabildiği binoküler direkt oftalmoskoplarda geliştirilmiştir.
Endirekt oftalmoskop: Endirekt oftalmoskop ile gözlemci hasta retinasının ters, gerçek ve büyütülmüş görüntüsünü gözlemler. Direkt ve endirekt oftalmoskoplar karşılaştırıldığında endirekt oftalmoskopların avantajları: 1. Daha geniş görme alanı sağlamaları, 2. retinayı daha fazla aydınlatabilmeleri, 3. Gözlemci ile hasta arasındaki mesafenin daha fazla olması dır. Dezavantajları ise; 1. Görüntünün ters olması 2. Büyütmesinin az olması (yaklaşık 4x, 5x katı) dır.
Binoküler endirekt oftalmoskop Giraud-Teulon tarafından 1861 yılında icat edilmiştir. Gözlük üzerine monte edilmiş gözlük çerçeveli endirekt oftalmoskopta ışık kaynağı olarak küçük bir halojen lamba ve yansıtıcı aynalar kullanılmıştır. Endirekt oftalmoskop aydınlatma sistemi ve stereskopik görme sistemi (görme bloğu) olmak üzere iki ana sistemden oluşmaktadır. Tüm endirekt oftalmoskoplar benzer yapıdadır.
Retinaskopi (skiyaskopi) hastanın kırma kusurlarını belirleyen objektif bir muayene yöntemidir. Retinaskopi bir ışık kaynağı ve ortası delikli düz veya konkav bir ayna kullanılarak yapılabileceği gibi kendi ışık kaynağı olan çizgi ve nokta retinaskop kullanılarak da yapılır. Ayarlanabilir odaklaması ile dikdörtgen kesitli ışık demeti üretebilen retinaskopa çizgi retinaskop denir. Dairesel kesitli ışık demeti üretebilen retinaskopa ise nokta retinaskop denir.
Bir çizgi retinaskopu hastanın pupillasına tutulduğu zaman retinaskop ışığı retinadan yansıyarak pupilada bir refle (ışıklı gölge) oluşturur.
Bir gözün pupillasına tutulan retinaskop ışığı retinadan geri yansıyarak göz merceği ve daha sonra da kornea tarafından kırılır ve gözden dışarıya çıkar. Kişi emetrop (göz kusuru olmayan) ise gözden çıkan ışınlar bir birine paralel olarak giderler. Kişi miyop ise gözden çıkan ışınlar bir noktada (uzak nokta) odaklanacak şekilde konverjan olarak (toplanarak) giderler. Kişi hipermetrop ise gözden çıkan ışınlar zahiri bir odak noktasından geliyormuş gibi diverjan olarak (saçılarak) giderler.
Gözü terk eden ışınların emetrop, miyop ve hipermetrop gözlerde farklı şekilde gözü terk etmeleri önemlidir. Bu hareket emetrop ve akomodasyon yapmayan bir gözde aynı yönde olur. Yani retinaskoptan gelen ışın demeti sağa doğru hareket ediyor ise refle ışın demeti de sağa doğru hareket eder, retinaskoptan gelen ışın demeti sola doğru hareket ederken refle sola doğru hareket eder. Bunun nedeni gözden çıkan paralel ışınların gözlemcinin de arkasında sonsuzdaki bir noktada birleşebilmeleridir.
Hipermetrop bir gözde de ışınların gerçek bir noktada birleşmeleri mümkün değildir. Başka bir deyişle ancak sonsuzda birleşebilirler. O halde hipermetrop göz içinde retinoskoptan gelen ışın demeti ile reflenin hareketleri aynı yönlüdür.
Miyop gözde ise, ışınlar gözden konverjan olarak çıktığı ve gözün önünde odaklandığı için retinaskoptan gelen ışın demeti ile refle ışın demetinin birbirine göre hareketleri ters yönlüdür. Biri sağa giderken diğeri sola doğru gider.
Keratometre korneanın kırma gücünü ve ön yüzeyinin eğrilik yarıçapını ölçen bir alettir. Keratometre göz doktorlarının klinik uygulamalarda en fazla kullandıkları optik aletlerden biridir. İlk Keratometre 1845 yılında Helmholtz tarafından yapılmış ve daha sonra da geliştirilmiştir.
Keratometrenin Optik Prensibi: Kornea yüzeyi konveks bir aynaya benzetilirse keratometre ile ölçülen bu aynanın eğrilik yarıçapıdır. Keratometrenin prensibi cismin bilinen boyu ve konumundan görüntünün boyunu ölçmektir. Keratometrenin temel optik prensipleri şunlardır;
1) Kornea yüzeyi oldukça parlatılmış bir konveks aynaya benzer olduğu kabul edilir.
2) Bir gözün eğrilik yarıçapı normalde 7,8 mm dir. Bu yaklaşık olarak -250 D değerini verir.
3) Eğer cismin boyu, görüntünün boyu ve cismin gözden olan uzaklığı bilinirse eğrilik yarıçapı hesaplanabilir.
4) Görüntünün boyunu ölçmeyi kolaylaştırmak için görüntü çift yapılır. Bu işlem için bir prizma ya da başka bir optik eleman kullanılır.
5) Korneanın eğrilik yarıçapı konveks aynadan yansıyan ışına ait diyagramdaki benzer üçgenler analiz edilerek belirlenir.
Biyomikroskoplar göz doktorlarının teşhis amaçlı en yaygın olarak kullandıkları bir optik aletlerdir. Gözün ön bölgelerini incelemede kullanılır. Biyomikroskoba çeşitli aksesuarlar eklenerek gözün arka bölgeleri de incelenebilir. Farklı eklemeler kullanılarak göz içi basıncı. kornea eğriliği. kornea kalınlığı, kornea ve lens arasındaki mesafe, ön kamara hacmi, lensin görünümü ve ortam bulanıklıkları değerlendirilebilir. Bazı biyomikroskoplara fotografik kayıt için kameralar eklenebilir. Biyomikroskoplar incelenen gözde istenen herhangi bir kısma lazer demeti göndermede de kullanılabilir.
BİYOMİKROSKOPLARIN ANA YAPISI
Modern biyomikroskoplar üç ana kısımdan oluşmaktadır:
a) Aydınlatma sistemi: Işık kaynağı, ayna ve prizmadan oluşur.
b) Büyütme ve gözlemleme sistemi: Bir mikroskop sistemidir.
c) Mekanik sistem: Aydınlatma sistemi ile büyütme ve gözlemleme sistemini bir birine bağlayan ve her ikisinin de düşey ve yatay hareketlerini sağlayan sistemdir.
Aydınlatma sistemi: Aydınlatma sistemi bir ışık kaynağı, yarık, kondansör, projektör mercek ve filtrelerden oluşmaktadır.
Büyütme ve Gözlemleme Sistemi: Büyütme ve gözlemleme sistemi binoküler bir mikroskoptur. Bu sayede incelenen gözün görüntüsü üç boyutlu olarak büyütülebilir. Biyomikroskopların büyütmesi genellikle 5x-25x aralığındadır. Daha gelişmiş biyomikroskoplarda 100x kadar büyütme sağlanabilir.
Biyomikroskopların kullanımında büyütme, ayırma gücü, alan gibi optik karakteristikleri yanında biyomikroskopun incelenecek göze yaklaşma mesafesi ve açısı da önemlidir.
Biyomikroskoplardaki görüntü kusurları büyütme ve gözlemleme sistemindeki görüntü kusuraları olup mikroskop için söz konusu olan kusurlar burada da geçerlidir.
Özetle;
Oftalmoskop göz dibindeki oluşumlar ve rahatsızlıkları incelemekle birlikte gözün kırılma gücünün ve dolayısı ile kırılma kusurlarını belirlemede de kullanılmaktadır. Göz dibini direkt olarak inceleyen direkt ve gerçek görüntüsünü inceleyen endirekt olmak üzere iki tür oftalmoskop vardır. Direkt oftalmoskopa kıyasla endirekt oftalmoskopun
1) daha geniş görme alanı,
2) retinanın daha aydınlık olarak görülmesi,
3) gözlemci ile hasta arası mesafenin fazla olması. gibi bazı avantajları vardır.
Retinoskopi hastanın refraksiyon kusurlarını belirleyen objektif bir muayene yöntemidir. Miyopide ışık kaynağının hareketi ile reflenin hareketi terstir. Hipermetropide ise ışık kaynağı ve refle aynı yönde yer değiştirme yapar.
Keratometre korneanın kırma gücünü, korneanın ön yüzeyinin eğrilik yarıçapını ölçmede kullanılan bir alettir. Kornea yüzeyi konveks bir ayna benzetilirse keratometrede ölçülen bu aynanın eğrilik yarıçapıdır. Keratometrenin prensibi cismin bilinen boyu ve konumundan görüntünün boyunu ölçmektir.
Biyomikroskoplar göz doktorlarının teşhis amaçlı çok kullandıkları cihazlardır. Modern biyomikroskoplarda Aydınlanma sistemi, büyütme ve gözlemleme sistemi ve mekanik sistem olmak üzere üç ana kısım söz konusudur.
Sorumluluk Reddi: Bu makale ve genel olarak bu site bir tıp doktorunun tavsiyesinin yerini almayı amaçlamamaktadır. Sitede bulunan bilgiler herhangi bir hastalığı veya tıbbi durumu teşhis etmek, tedavi etmek veya önlemek için kullanılmamalıdır. Kişisel sağlık sorunlarınız için lütfen doktorunuza danışın. Özgür Optik sitesi, sitede verilen herhangi bir görüş veya tavsiyeden kaynaklanan herhangi bir kişisel yaralanma veya hasar için hiçbir sorumluluk kabul etmez.
Hipotenüs® Yeni Nesil E-Ticaret Sistemleri ile Hazırlanmıştır.